Kişisel Bilgi Yönetimi Bülten 19: Yeşil Kalan (Evergreen) Not - Nedir, ne değildir?

'Yeşil Kalan Not' bir benzetme: Yaprak dökmeyen ağaç gibi yeşil rengini koruyan bir varlık kast ediliyor. Bilgi yönetimi açısından bakacak olursak sürekli geliştirdiğiniz, içeriğini adım adım iyileştirdiğiniz kısa metinler olarak tarif edilebilir.

Sık rastlanan bir kavram olmadığı için birçok açıdan yoruma açık bir konu. Not almayı çalakalem ve geçici hatırlatıcılar üretmek olarak düşünenler için alışılmadık bir kavram. Yazdığı notları zaman içinde geliştirip zamanla bütünlüğü olan metinlere dönüştürmeyi sevenler içinse büyük nimet. Kişisel bilgi yönetiminin 19. sayısında bu ilginç kavrama odaklanacağız: Yeşil kalan (evergreen) not nedir, ne değildir?

Nedir?

Yeşil Kalan (İngilizce adıyla Evergreen) Not, temel bir fikirden yola çıkar. Bu temel fikrin net, yani kısaca ifade edilebilen ama bir taraftan da üzerine konuşulacak kadar derinliği olma potansiyeli taşıması beklenir. Zaman içinde, üzerine düşündükçe, yazdıkça, konuyla ilgili diğer paydaşlarla (örn: meslektaşlarınızla) tartıştıkça yavaş yavaş ilerlettiğiniz içerekler olarak tarif edebiliriz.

Benim araştırmama göre bu kavramın yaratıcısı araştırmacı ve yazılımcı Andy Matuschak . Matuschak'a göre Yeşil Kalan Not'un dört temel özelliği var:

1. Odaklı (atomik) olmalı; yani tek ama bir fikri ifade etmeli, dallanıp budaklanmamalı.
2. Kavram odaklı olmalı; yani bir kavramı yorumlamaya, açıklamaya ya da tartışmaya odaklanmalı.
3. Bağlantılar içermeli; yani üzerine konuştuğunuz bağlamın ilişkili olduğu başka kavramlara da referanslar ya da bağlantılar içermeli.
4. Başkası için değil, kendiniz için yazılmış olmalı; yani daha geniş bir kitle anlayabilsin diye sizin için gereksiz olan detaylar içermemeli. Basit ve kendi düşüncelerinizle geliştirebileceğiniz esnek bir yapıya sahip olmalı.

Bu notlar başlı başına birer ana fikir içerdikleri gibi diğer başka bağlamların parçası ve tamamlayıcısı da olabilir. Yani bir yeşil kalan notu, farklı ve daha geniş kapsamlı bir konunun parçası olacak şekilde kullanmak mümkün ve bu kavramın amacına da gayet uygun bir yaklaşım.

Bu konuyu birkaç örnek ile inceleyelim, ilk örnek daha önce yazmaya başlamış olduğum bir not:

"nefretin yerine nezaket koymak mümkündür"

Bu ifade üzerine söylenecek, konuşacak çok şey olduğunu düşünüp not aldım. Kişisel değerlerime yakın buldum, kendime olduğu kadar çevreme de fayda yaratabilecek bir konu olduğunu fark ettim.

Sonra bunun yeşil kalmasını sağlayacak süreç başladı: Üzerine düşünmeye, acaba nasıl olur diye detaylandırmaya başladım. Buyrun bu notun kısa hikayesini izleyelim ve bir de sıfırdan yeni bir Yeşil Kalan Not yaratalım:

Yazmak ciddi iş; "hadi oturup bir makale, hikaye, hatta roman (!) yazayım" deyip yapılacak iş değil. Düşünmesi var, fikri geliştirmesi var, araştırması var, referans toplaması var. Ama not almak böylesi büyük bir çaba gerektirmiyor.

Diğer taraftan küçük parçalar halinde aldığımız bu notlar bizim aklımızdan çıkıyor, dolayısıyla muhtemelen yazmak istediğimiz bütünün henüz tam yerine oturtamadığımız bir parçası. Sadece henüz hangi parçası olduğunu, hangi mesaja ve ne amaca hizmet ettiğini bilmiyoruz.

İşte Yeşil Kalan Not ve benzeri sembolik kavramlar düşünme ve yazma sürecimiz için bu bağlamda toparlayıcı bir etki yaratıyor. Eğer onları kayıt altına aldıysak ve istediğimiz an bulabiliyorsak gerektiğinde geri çağırıp doğru yerine koyabiliyoruz. Aynı büyük bir bulmacanın parçalarını birer birer yerine yerleştirir gibi, aklımızdaki dağınık parçaları anlamlı bir bütün haline getirebiliyoruz.

Bu ve benzeri kavramları yazma sürecine sağladıkları katma değer yüzünden önemsiyorum. Herkesin düşünme, odaklanma ve aklındakileri kelimelere dökme kabiliyeti farklı içerik ve ölçekte hayata geçiyor. Siz hangi şekilde düşünüyor ve yazıyor olursanız olun, bu araçları kullanarak belirli konularda daha net, odaklı ve üretken olabilmek mümkün.

Selam ve sevgilerimle.
Yalçın Arsan - Nisan 2024