Kişisel Bilgi Yönetimi Bülten 9 - Sözlük

Ne zaman "Kişisel bilgi yönetimi kavramı nedir, anlatsana biraz?" sorusuyla karşılaşsam verdiğim yanıt özel terimler ve karşımdakinin aşina olmadığı tabirler içeriyor. Konu hakkında iyi bir fikir verdiğimi hissediyor ama tatmin edici bir açıklama getiremediğimi fark ediyorum. Bültenimizin dokuzuncu sayısında bu konuda yeni bir çabaya girişiyor ve bugün devreye alıp zaman içinde geliştireceğimiz bir Kişisel Bilgi Yönetimi Sözlüğü yaratmaya başlıyoruz.

Hayatlarımızdaki her yeni konu gibi 'Kişisel Bilgi Yönetimi' de meraklıları arasında konuşulup tartışılan bir konu. Bu diyalogların içeriği bir ölçüde teknik, bir ölçüde de kavramsal. Şunları konuşur haldeyiz:

• "Bunu nasıl/hangi yazılımla yapabilirim?"
• "Şu tabir ne demek?"
• "Bu programda şu özellik var mı?"
• "Eskiden ne güzel kısa not alıyordum, şimdi neden böyle karmaşık çözümlere ihtiyaç duyuyoruz?"
• "En iyi program hangisi?"

Bu farklı tartışma boyutlarını bir potada eritmek, herkese anlamlı gelecek tek bir yanıt vermek zor. Diğer taraftan konu üzerinde uzun süredir kafa yoran biri olarak bu konuda öğrendiklerimi, denediklerimi ve bunların yarattığı farkındalıkları paylaşıp bunlar üzerine konuşmayı anlamlı buluyorum. Yaygın tabiriyle "Amerika'yı yeniden keşfetmeye gerek yok" birimizin deneyimi bir çoğumuz için anlamlı olabilir. 2022 Temmuz'da başladığımız ve şu an okumakta olduğunuz e-bülten bu çabanın ilk adımıydı.

Aynı bağlamda konuya özgü olarak son yıllarda gelişen ve yaygın kullanılan terimleri Türkçe karşılıklarıyla bir noktada toparlamanın yararlı olacağına inanıyorum. Aşağıdaki bağlantıda Kişisel Bilgi Yönetimi konusunda tarif ve netleştirme ihtiyacı olduğunu düşündüğüm konu başlıkları, kavramlar ve teknik terminolojiyi bulacaksınız. Çalışmanın bu ilk fazında 32 özel kavram var; kimi teknik tabirler, kimi yaygın kullanılan programlar ve kapsamları, kimi de kendi sistemimizi kurarken faydalı olabileceğini düşündüğüm boyutlardan oluşan bu koleksiyonun faydalı olacağını umarım. Sözlüğümüze zaman buldukça yeni kelime ve tabirler ekleyeceğim, merak ettiğiniz konu başlığı ya da önereceğiniz tabir olursa bu gönderinin altına yorum yaparak iletebilirsiniz.

Önemli: Bu sözlüğü kullandığım not alma araçlarından biri olan Obsidian ile hazırladım ve aynı programın yayınlama (publish) fonksiyonu ile internet üzerinde yarattığım bir alan adında yayınladım. Bu örneğin sözlük kapsamı dışında bu tür araçlar kullanarak neler yapılabileceğine dair de iyi bir fikir vereceğini düşünüyorum, geri bildirimlerinizi beklerim:

İlk Canlı Yayınımızı Yaptık!

Bir süredir kısa videolar çekiyorum ama 5 Şubat 2023'de benim için ilk olan bir deneme yaptım: Youtube canlı yayını. Daha önce Twitter'da yaptığım bir ankete istinaden örnek olarak yarattığım mini bir kişisel bilgi yönetim sistemini gösterip nasıl kurduğumu anlatmaya gayret ettim. Temmuz 2022'den bu yana Twitter Spaces üzerinden yaptığım çevrimiçi sesli buluşmaların devamı niteliğindeki bu canlı etkinliğe küçük ama etkileşimli bir kitle katıldı, ilgi gösteren ve soru soran / yorum yapan herkese teşekkür ederim.

Bu yayın sırasında öğrendiklerim: Emek harcayarak ve uzun bir zaman dilimine yayarak kurduğunuz bir kişisel sistemi kısıtlı bir zaman içinde tüm boyutlarıyla anlatmak kolay değil, ama gerçek bir örnek üzerine konuşmak işi belli oranda kolaylaştırıyor. Diğer taraftan sistemi kurmak için kullanmak zorunda olduğunuz rutinleri canlı olarak uygulamak, belirli sayıda tekrardan sonra izleyici için sıkıcı olmaya başlıyor. Bu olduğunda konsantrasyon dağılıyor ve ana mesajı hızlıca vermeye çalışır durumda buluyorsunuz kendinizi; bu hızlı anlatım bazen faydalı oluyor, bazen de olmuyor. Özet olarak yayın sırasında "belli rutinleri tekrar etme" konusu zorlayıcı bir başlık.

Ne yazık ki zorlayıcı olsa da çok sayıda teknik adım içeren bu rutinleri anlamak, oturtmak (ve kendi amaçlarınıza özel olarak geliştirmek) için tekrarlamaktan başka çare yok. Epey zorlandığım bu canlı yayından sonra ileride bu tür canlı yayın yapmak / yapmamak arasında gidip gelen bir ruh halindeyim; izleyebilenler bana bu konuda fikir verirse sevinirim. Not: Canlı yayının alternatifi eskiden olduğu gibi önceden çekip yayınlanan videolar.

Kişisel bilgi yönetimi dünyasındaki son gelişmeler

• Geçtiğimiz aylarda arka arkaya yapılan yeni ürün (yazılım/program) lansmanlarından sonra Şubat ayı sessiz geçti. Sanıyorum artık yeterince sayı ve çeşitlilikte dijital not alma aracımız var ve bu pazar doygunluğa yaklaşıyor.
• Diğer taraftan varolan araçların yazılım geliştiricileri yapay zekanın (AI - Artificial Intelligence) bilgi yönetim sistemlerine nasıl dahil edilebileceğini tartışmaya başladılar; kısa süre önce "ilginç, ama kapsamlı uygulama için erken" olarak tarif edilen yapay zeka konusunu kullanmaya çalışan araçların başında Notion geliyor. Henüz hakkında fikir üretecek kadar inceleyemediğim bu örnekle ilgili ileride araştırmaya devam edeceğim ancak şu kadarını söyleyebilirim: Yapay zekanın kullanımından kasıt, bilginin kendi kendini organize etmesi, yani not alarak kayıt altına aldığınız bilginin yapay zeka yardımıyla doğru yerde saklanıp gerektiğinde geri çağrılması.
• Kısaca LYT olarak tanınan 'Linking Your Thinking'in son atölye çalışması bu hafta bitti. Yaratıcısı olan Nick Milo tarafından 10. defa düzenlenen çalışmaya bir kısmı eski dönemlerden devam edenler olmak üzere 200 kişinün üzerinde bir kitle katıldı. Benim de 'mentor' olarak yer aldığım bu atölye çalışmasında Nick Milo'nun kendi geliştirdiği ve bağlantılı notlarla bir kişisel bilgi yönetimi sistemi kurma pratiği yapılıyor. Yeni (on birinici) atölye çalışması muhtemelen yaz aylarında yapılacak, buradan ön kayıt yaptırabilirsiniz.
• Benzer bir atölye çalışması yapan ve "ikinci beyin" kavramını sahiplenmesiyle tanınan Tiago Forte ise 16. atölye çalışmasını Ocak ayında yaptı. Ekibini iyice büyüten Tiago yeni atölye çalışmalarını kendi yapmayacağını, süreci yönetilmek üzere profesyonel bir ekibe devrettiğini açıkladı. Dünya'da bu konuya özgü olarak yapılan çevrimiçi seminerlerin gidişatını merakla izliyorum; Özellikle konuya yeni olan ve yaratacağı faydayı anlamaya çalışanlar için bu tür atölye çalışmalarının yararlı olacağını düşünüyorum.
• Notion'dan sonra en yaygın kullanılan modern not alma aracı olan Obsidian'ın her sene düzenlediği "Gems of the year" (yılın değerlileri) yarışması sonuçlandı. Obsidian için düşünülmüş eklentiler ve görsel temaların en iyilerinin ödüllendirildiği yarışmanın bu yılki birincisi bir görev (to-do) eklentisi olan Obsidian Tasks oldu. Görev takibi konu başlığı Obsian dünyasında en çok konuşulan konu başlıklarından biri olmaya devam ediyor. Yarışmanın ikincisi Obsidian'ın kullanıcı arayüzünü özelleştirmeyi sağlayan Make.md, üçüncüsü ise Notion benzeri veritabanı özellikleri kullanma imkanı sunan Database Folder adlı eklenti oldu.
• Hem Logseq hem de Obsidian'ın Aralık - Ocak aylarında duyurduğu görsel not yaratma araçları (Canvas ve Whiteboard) her iki yazılımın da forumlarında bolca tartışılıyor ve hızla gelişmeye devam ediyor. Biz de Ocak bültenimizde bu konuyla ilgili bilgi vermiştik. Kullandıkça notlarımızı büyük görsel tuvaller üzerine yerleştirmenin algısal avantajları olduğunu fark ediyoruz.

Bu aylık benden bu kadar ;) Sözlük çalışması ile ilgili geri bildirimlerinizi bekliyorum. Muhtemelen ay sonuna doğru bir Twitter Spaces çevrimiçi sohbet yapacağım, katılabilenlerle orada görüşürüz. Aksi takdirde önümüzdeki ay görüşmek üzere.

Selam ve sevgilerimle.
Yalçın Arsan - Mart 2023