Kişisel Bilgi Yönetimi Bülten 3: Araçlar & Amaçlar
Hangi Yazılımı Kullanmalı - LYT Konferansı - Obsidian
Ağustos yoğun bir aydı: Kişisel bilgi yönetimi (KBY) için kullanabileceğimiz araçlara odaklandığım bir blog yazısı yayınladım, her ay bir defa düzenlemeyi planladığım Twitter Sohbet Odasının ilkini yaptık ve Kişisel Bilgi Yönetimi konulu YouTube oynatma listeme (bir kısmını blog yazısında da kullandığım) üç yeni video ekledim.
Bu bültende hem bu yeni içerikle ilgili detaylardan hem de yaklaşmakta olan Linking Your Thinking yani "Düşüncelerinizi Bağlantılama" konferansından bahsedeceğim.
Hangi yazılım: Obsidian, Notion, Logseq, Roam Research?
Modern hayatın bir çok boyutunda olduğu gibi Kişisel Bilgi Yönetimi alanında da çok seçeneğe sahibiz. Bilgimizi ister aklımızda tutar, ister deftere yazar, istersek notlara dönüştürüp bilgisayarımızda saklarız. Bu kadar özgür olunca seçmek zor gelir insana; bu programın şu özelliği iyi, o yazılımın şu fonksiyonu şahane, diğer yaklaşımın bu avantajı var diye karşılaştırmalar başlar. Bu ayki içeriğimizin önemli bölümü bu araçlardan seçtiklerime odaklı. Öncelikle bir süredir üzerine konuştuğumuz Obsidian ile başlayalım.
Obsidian: En esnek, en kabiliyetli ve en sofistike not alma çözümü
Birkaç yıl önce Obsidian'ı bulduğumda çölde vahaya rastlamış gibi olmuştum: Bağlantılı notlar yaratma, bunları gösteren grafiksel bir veri tabanı, tercih edersem klasörler, etmezsem tamamen hiyerarşisi olmayan bir dosya sistemi kurma özgürlüğü, ileri seviye etiketleme özellikleri, lokal markdown (basit metin) dosyalarıyla çalışma gibi birçok temel özelliği barındıran mucize gibi bir çözüm. İki yıla yakın süre büyük bir hevesle kullandığım bu yazılımla ilgili en önemli kazanımım beni sürekli yazmaya teşvik etmesi oldu. Yazarken bağlantıladığım kavramlar sayesinde yeni fikirler ürettim, çözümler yarattım, yöntem ve yaklaşımlar geliştirip bunları kayıt altına aldım. Ayrıca son derece geniş eklenti kütüphanesi sayesinde aklıma gelip de çözemediğim "şunu nasıl yaparım?" sorusu olmadı. Örneğin: İzlediğim tüm Bilim Kurgu filmleri bir listede istediğim detayda göstermesi için bir çözüm üretmem sadece dakikalarımı aldı. Burada şunu unutmamak lazım: Üretilen çözümün kalitesi aldığınız notların içeriği ile kısıtlı; örneğin Blade Runner 2049 filmi ile ilgili aldığım notun içeriğinde aklımda kalmasını istediğim ana mesaj yoksa Obsidian ne yapsın?
Coda (ya da Notion)
Konu listelere gelmişken temel yetkinliği tablolar, hesaplar, çalışan sistemler olan diğer bir yazılım grubuna geçelim: Coda, ya da daha çok tanınan rakibi Notion türü çözümler, aldığınız notları tablolar ile ve her kolonu bir özelliğini temsil edecek detayları içerecek şekilde saklamanıza imkan veren yazılımlar. Örneğin takip ettiğiniz projeleri müşterileriniz, başladığınız tarih, yarattığı rakamsal büyüklük (ciro/kar vs?) detaylarını içerecek çekilde saklamanız ve bunlarla ilgili kayıt altına almak istediğiniz her tür detayı kolaylıkla kaydetmeniz için düşünülmüş online çalışan yazılımlar. Bunlarla CRM'ler kurabilir, ERP'ler tasarlayabilir, kompleks işler yapan (görevler tablosuna gidip 10 günden fazla gecikmiş görevleri e-posta ile gönderen) mekanizmalar kurabilirsiniz.
Liderliğini Notion'ın yaptığı bu ailedeki yazılımlar aslında birer ilişkisel veritabanı (relational database) uygulaması. Dolayısıyla diğer örnekler gibi ağırlıklı metin içerikli notlar almak ya da uzun yazılar yazmaktan çok önceden biraz planlama gerektiren karmaşık sistemler kurma amaçlı. Ama neler yapmanın mümkün olduğunu farkedip bunları yapmanın keyfine bir kez varırsanız, "bunu herhalde 5 kişilik bir ekip 6 ayda yazmıştır" dediğiniz işleri birkaç gün içinde ve tamamen kendi imkanlarınızla yapabiliyor olmanın verdiği tatmini tarif etmem zor.
Coda ya da Notion ile yapabileceklerine örnek olması açısından bu bağlantıdaki videoya bakabilirsiniz.
Logseq (ya da Roam Research)
Bu da bizi benim son olarak kullanmaya karar verdiğim gruba getiriyor: Outliner - yani 'anahat çıkarma' odaklı not alma yazılımları. Konuyu araştıranlar özellikle akademisyenden başlayıp çok daha geniş bir araştırmacı kitlesine yayılan Roam Research'ü duymuş olabilir.
Bu tip yazılımlar bağlantılama mantığı ve notların grafiksel bir veritabanına yerleştirilmesi açısından Obsidian'a benzeyor ama kullanım olarak oldukça farklı. Benim şimdilik kullanmayı tercih ettiğim Logseq, Roam'un lokal çalışan ve dolayısıyla markdown (basit metin dosyaları) kullanan versiyonu. Lokal çalışmasını biraz daha hızlı olması ve internet bağlantısına ihtiyaç duymaması anlamında, markdown dosyalar kullanmasını da notlarımı bir başka yazılıma geçirmenin kolay olması anlamında önemsiyorum.
Gelelim kullanımına: Aynı Obsidian gibi 'wikilink' benzeri bağlantılarla ilişkilendirebildiğiniz notlar yaratan ama yapısal olarak önemli bir farkı olan bir uygulama Logseq: Her bir paragraf başlı başına bir not. Açıklayayım: Obsidian'da en küçük bilgi birimi yarattığınız not dosyaları. Logseq (ve Roam Research'de ise) enter'a bastığınız her an yeni bir bilgi birimi yaratmış oluyorsunuz. Bu çok kritik bir konu çünkü bu tür yazılımlarda çok daha mikro seviyede ilişkilendirme yapmak ve bu seviyedeki içeriğe özgün ve kendi başına anlamlı bir yapı olarak muamele etmek mümkün. Obsidian her notun bütününü (tüm paragrafları ile birlikte) tekil bir bilgi birimi olarak kabul ediyor. Logseq içinse her paragraf başlı başına bir not. Adına 'Sayfa' dediği kavram ise birçok paragraftan oluşuyor. Şöyle bir özetleme yapmak yerinde olur: Logseq daha atomik ve dar kapsamlı notlar, Obsidian daha bütünsel uzun metinler odaklı. Her ikisini de birbiri yerine kullanmak mümkün ama kendi tasarlandığı gibi kullanmak daha anlamlı.
Buraya tıklayarak Logseq ve Roam Research için çektiğim videoya, aşağıda linkini bıraktığım blog yazısından bu bültende kısaca özetlediğim tüm yazılımlar hakkında detaylı bilgi bulabilirsiniz:
Kişisel Bilgi Yönetimi: Araç mı amaç mı? | by Yalcin Arsan | Çağdaş, Özgün, Yaratıcı ve Türkçe | Aug, 2022 | Medium
Önceleri tarife gerek olmayacak kadar jenerik bir olguydu. Sonra tersi oldu, bilgiyi nasıl ve ne amaçla kullandığımı fark ettikçe içeriğini küçümsemiş olduğum fazla kompleks bir olgu gibi gelmeye…
İlk Twitter Sohbet Odamızı 14 Ağustos'ta Yaptık
Bültenimizi aylık olarak planlamak bana içerik üzerinde çalışmak için bolca zaman tanıdı. Buna karşılık zaman zaman ay içinde de etkileşim kurma ihtiyacı olduğunu fark ettim ve yine ayda bir defa olmak üzere periyodik hale getirmeyi planladığım bir Twitter sohbet odası pratiğine başladık. İlkini 14 Ağustos pazar akşamı 20:00'da yaptığımız sohbetimiz (sonradan dinleyenlerle beraber) toplam 200 kişiye ulaştı. Benim için de yeni bir deneyim olan bu mecrayı bu ay da tekrarlayacağım. Gün ve saatini yakında twitter hesabımdan duyuracağım bu sohbet odasının ilkinin kaydını aşağıya bırakıyorum.
İlk sohbet odamızdan aklımda kalan ve üzerinde araştırmaya devam ettiğim iki önemli boyut var: İlki sanal zekanın bilgi yönetimi için kullanılıp kullanılamacağı sorusu. Kariyer ve eğitim konularında değerli çalışmalar yapan Kamil Kasacı'nın gündeme getirdiği bu konuda rastladığım ve ilerlemesini takip ettiğim ilk örnek BundleIQ isimli çevrimiçi çalışan yazılım. Henüz hakkında fikir beyan edecek kadar deneyemediğim bu çözüm hakkında ileride konuşmayı düşünüyorum.
İkinci ilginç nokta ise Sedat Kaplan 'dan geldi: "Tamam Obsidian notları birbiri ile bağlantılıyor ama bu bağlantının bağlamı belirli değil". Düşündüm; haklıydı. İki not ilişkili, ama hangi anlamda ilişki olduğu net değil. Burada yoruma açık bir nokta kalıyor ve uzun vade için kurduğunuz sistemler açısından bir kırılganlık; zira iki uzun ve detaylı metin açısından düşünürsek yazdığınızdan bir süre sonra bu notları hangi anlamda ilişkilendirmiş olduğumuzu anımsayamayabiliriz.
Bu noktada eğer amaç bağlantıların bize sağladığı katma değerini hangi bağlamda kullanıldığıyla ölçüyorsak, Roam Research ve Logseq ailesindeki çözümlerin, yani notları daha kısa / atomik metinler olarak varsayan yazılımların bir avantajı olabileceğini düşünüyorum. Bu enteresan boyut üzerine düşünmeye ve bu düşünceleri sizlerle paylaşmaya devam edeceğim. Yorumu olan varsa beklerim ;)
Play recording: Kişisel bilgi yönetimi - çevrimiçi buluşma 1
Yalcin Arsan’s Space · Where live audio conversations happen
LYT - Linking Your Thinking Konferansı
Kişisel bilgi yönetimi konusuna odaklanmaya karar verdiğim ilk yıl katıldığım bir topluluk var: Linking Your Thinking (LYT) - yani "düşüncelerinizi bağlantılama". Bu topluluğu Nick Milo'nun liderlik ettiği benim de vaktim olduğunca rehber eğitmenleri arasında olduğum bir hareket olarak tarif etmek doğru olur. Ücretli katılabilinecek bir atölye çalışması olduğu gibi aynı zamanda her yıl katılımın tamamen ücretsiz olduğu bir de konferans düzenliyor. Çok sayıda konuşmacının farklı konularda vereceği 2022 konferansı bu yıl 6 - 9 Eylül arasında. Ne kadarını takip edebilirsiniz bilmiyorum ama kaliteli bir ekibin özenle hazırladığı bu etkinliği takviminize almanızı öneririm:
Idea Exchange Conference
Learn from prominent voices in the PKM community who use linked notes in clear and practical ways.
Videolara devam
Uzman içerik üreticisi değilim ama böyle kapsamlı bir konunun iyi anlaşılması için video mecrasının ne kadar önemli olduğunu tahmin edebiliyorum. Bu nedenle zaman zaman yazılımlar hakkında teknik bilgiler içeren kısa videolar ve daha somut proje odaklı odaklı biraz daha uzun ve kapsamlı içerik paylaşıyorum. Son olarak Astrolog Özge Özek ile onun bilgi yönetimi ihtiyacını karşılamak için kurmak istediği sistemi beraber kayda almaya çalıştığımız video serisinin üçüncüsünü çektik; aşağıda paylaşıyorum:
Yorum, soru ya da fikir?
Üçüncü bültenimizi burada noktalarken geri bildirim alma ihtiyacımı bir kez daha vurgulamak istiyorum. Bu konuya tamamen rahatlatıcı bir hobi olarak başlayan sonrasında kıymetini keşfeden biri olarak bu bülteni ve diğer içerikleri sürekli paylaşmanın temel amacı fayda yaratması. Bu faydayı ancak ortak bir akılla yaratabileceğimizi biliyor ve eğer yorum, soru ya da paylaşmak istediği fikri olanlar varsa bunları esirgememesini rica ediyorum.
Unutmayın: Ay içinde (muhtemelen 18 Eylül'de) bir sohbet odamız olacak. Twitter hesabımdan duyuracağım bu sohbete tüm bilgi yönetimi meraklılarını bekliyorum!
Sevgi ve saygılarımla,
Yalçın Arsan - Eylül 2022
