Obsidian ve bağlantılı notlar yaklaşımı

Bir süredir not alma ve zettelkasten metodu üzerinde çalışıyor ve hakkında yazıyorum. Bugün bu bağlamda zaman zaman adını geçirdiğim, uzun zamandır devam eden deneme / yanılmalardan sonra kullanmaya devam ettiğim bir yazılımdan bahsetmek istiyorum: Obsidian.

Obsidian’la olan ilişkimi tarif etmek kolay değil: Hep elimin altında olan bir düşünme, hatırlama ve üretme aracı olarak özetlemeye gayret edebilirim. Ama bu tarif aynı zamanda bir yazma, okuma, saklama ve değerlendirme aracı olma niteliğini ifade etmemiş olur. Dolayısıyla bu tarif gayretime klasik bir yöntemle basitleştirme yoluyla devam edeceğim: listeleme.

Ben Obsidian ile şunları yapıyorum:

1. Not Yazmak (dikkat: not almak değil!)
2. Fikir geliştirmek
3. İçerik üretmek
4. Düşünmek, değerlendirmek
5. Karar almaya yardımcı olmak

İlk madde olan “Not yazmak” başlıbaşına bir yazıyı hak ediyor ama kısaca şöyle açıklayayım: Karşılaştığınız bir düşünceyi olduğu gibi not almak yerine size ne ifade ettiğine odaklanarak kendi kelimelerinizle yeniden ifade etmek olarak düşünebiliriz. Bu anlamda not almak ile başlayan ama aldığım bu notu zaman içinde ilerletmek, zenginleştirmek ve kapsamını revize etmek olarak devam eden, yazmak yoluyla o düşünceyi geliştirmek anlamına gelen bir tabir. Benim için deneysel bir çaba bu; aldığım notun ne işe yarayacağını, nereye varacağını bilmeden çıktığım bir yol. Bu anlamda aslında not alma yazılımını kullanma amaçlarımın en büyüğü, en kapsamlısı.

Fikir geliştirmek tabirinden kast ettiğim kaydettiğim notlardan yola çıkarak bir görüş, çözüm, yöntem ya da yaklaşım geliştirmek. Bu yolla ürettiğim içerik bütünlüğü olan bir metin; belki çokça yaptığım gibi bir blog yazısı, belki ileride şekillendirmek istediğim bir proje ya da en sık kullandığım iletişim platformu olan Twitter için bir Tweet ya da Tweet dizisi.

İçerik üretmeyi açıklamama gerek yok ama kendi açımdan anlamını netleştireyim: Yazan biri olarak paylaşmak istediklerimi yazıya dökmek, düzenlemek, geliştirmek. Bu sosyal medya içeriği olabildiği gibi üzerinde çalıştığım özel bir proje ya da bir iş projesi olabilir.

Yukarıda belirttiklerim arasında bir not alma yazılımına atfedilmesi en sıradışı amaç olan “düşünmek ve değerlendirmek” ise bence en ilginci. Obsidian’ın bu amaca hizmet edebilmesinin birçok nedeni var ama en önemlisi kuşkusuz [[Bağlantılı Notlar|bağlantılı notlar]] yaratabilme kabiliyeti; yani bir düşünceyi kaleme alırken yazdıklarınız içinde geçen diğer kavramlarla ilişkilendirebilme, eğer henüz yaratmadıysanız o anda yaratabilme, yazdığınızı kontrol ederken de bu bağlantıları ve içeriklerini görebilme. Bu anlamda adeta insan beyni gibi çalışan Obsidian’ın kısa sürede hatırlamak ve kullanmak istediğiniz detaylı bilgi ve görüşü sizin için saklayan ikinci bir beyne dönüşmesi işten bile değil.

Kullanım amaçlarımdan sonuncusu ise “karar almaya yardımcı olmak”. Tüm önemli kararlarımı Obsidian ile alıyorum diyemem ama bir çoğunda Obsidian’da oluşturup tuttuğum görüş ve düşüncelerimin bir payı olduğunu rahatlıkla söyleyebilirim.

Tüm bu yazdıklarım arasında bir şey aklınızda kalsın isterseniz şunu hatırlayın: Doğru kullanırsanız bu mütevazi yazılım size ikinci bir beyin olabilir. Bu yazının amacı kısaca kişisel bilgi yönetimi (Personal Knowledge Management) kavramının felsefesi değil; bu konuda daha önce yazmıştım. Bu yazı ile o aşamayı geçen ve araç olarak Obsidian’ı kullanmak isteyenlerin işini kolaylaştırmayı hedefliyorum. O nedenle en basitten başlayarak anlatmaya başlayacağım; kısa bir uyum döneminden sonra gerisini zaten Obsidian kendi halledecek.

Başlangıç: Arayüz

Yazının bundan sonrası için yer yer kolay anlaşılmayı kolaylaştırmak için çektiğim kısa videolardan yaralanacağım. İlki Obsidian’ın temel arayüz ve özellikleriyle ilgili:

Nasıl başlamalı?

Yazılım ile ilgili genel bir farkındalık kazandıktan sonra ilk adım yeni bir Obsidian kasası (vault) yaratmak ve not yazmaya başlamak. İlk bağlantıları yaptığınız anda akış biraz daha netleşiyor:

Bağlantı bir tür ‘zanaat’

Son olarak bir miktar daha teknik bilgi: Notların bağlantıları ile ilgili teknik detaylar ve not alma / yazma çabasının amacı üzerine birkaç yorum:

Bu tür yazılımların bize sağladığı notları birbiri ile ilişkilendirme imkanı bana göre bir zanaat. Yani nasıl yapacağınız, ne amaçla kullanacağınız karar vereceğiniz, size özgü stilin oluşması için emek harcayacağınız bir süreç. Bu anlamda günler değil aylar, hatta belki de yıllar boyu sürecek bir öğrenme ve gelişme dönemine bakıyor olabiliriz; aynı bir marangozun zamanla stilini geliştirmesi gibi.

Obsidian tek çözüm mü?

Kendi açımdan yıllar süren bir arayışımın sonu olduğu için Obsidian’a müteşekkirim. Bundan sonra başka bir araç aramam demiyorum (kaldı ki bazı dar tanımlı işler için farklı yazılımlar kullandığım da oluyor) ama bir yılı aşkın bir süredir gördüğümden çıkardığım sonuç şu: Obsidian bu yazının başında belirtiğim amaçlara dönük olarak benim yakın vadede ihtiyacımı karşılıyor.

Diğer taraftan gayet iyi biliyorum ki araç çözümün sadece bir boyutu. Diğer boyutlar yani üretkenlik, yaratıcılık, düşünme, anlama, yazma ve benzeri karmaşık amaçlar için yazılımdan çok daha kritik bir araç var: Bakış açımız. Bu o kadar kritik bir konu ki bunu çözmek için hiç bir araç yeterince gelişmiş değil. Bunu bilerek hareket etmek, üretkenliğimin temel kritik metriğinin bakış açım olduğunu anlamak yıllarımı aldı. Yıllar ve çok sayıda aracı deneyerek geçirdiğim sınırsız saatler.

Sonunda fark ettim ki mükemmel bir araç, yazılım, çözüm diye bir şey yok. Ama tamamen aklınızın içinde geçen bir süreç olan üretkenlik adımlarına eşlik etmesi için aklınızın çalışmasına yakın bir mantıkla çalışan bir araç bulursanız işiniz kolaylaşıyor.

Bu konuda çalışmaya, okumaya, denemeye ve paylaşmaya devam ediyorum. Siz de benim gibi aklının içindeki bir üretim aracı gibi kullanmak isteyenlerdenseniz haber edin konuşalım, tartışalım, daha iyiyi beraber arayalım.

Sevgi ve saygılarımla.
Yalçın Arsan
Eylül 2021

Not: Kişisel Bilgi Yönetimi konusunda yazdığım diğer yazılara ulaşmak için lütfen tıklayın